4.1.1 Podatek dochodowy wykazany w rachunku zysków i strat

Największy wpływ na wzrost efektywnej stopy podatkowej miał podatek dochodowy płacony przez spółkę zależną PGNiG Upstream Norway AS.

W przypadku PGNiG Upstream Norway AS (PUN), stopa podatkowa wynosi 78% podstawy opodatkowania. Działalność PUN na norweskim szelfie kontynentalnym w 2021 roku (analogicznie jak w 2020 roku) podlegała opodatkowaniu w ramach dwóch równoległych systemów podatkowych:

• system podatku dochodowego (stawka podatku 22%);
• system podatku naftowego (dodatkowa stawka podatku 56%).

Tak wysoka stopa podatkowa w Norwegii powiązana jest z szeregiem ulg inwestycyjnych i dodatkowych odliczeń, z których PUN korzystała w ostatnich latach:

• możliwość zastosowania wysokich stawek amortyzacji (roczna stawka amortyzacji wynosi 16,67%) i rozpoczęcia okresu amortyzacji natychmiast po poniesieniu nakładów inwestycyjnych. W roku, w którym poniesiono nakłady, spółce przysługuje prawo do pełnej rocznej amortyzacji, niezależnie od daty poniesienia wydatku;
• możliwość zastosowania w ramach systemu podatku naftowego ulgi inwestycyjnej w wysokości 5,2% rocznie przez okres czterech lat. Ulga dotyczy nakładów inwestycyjnych na norweskim szelfie kontynentalnym (z wyjątkiem kosztów poszukiwań) i wynosi 20,8% wydatków, które podlegają amortyzacji 4 lata. Ulga ta jest odejmowana wyłącznie od podstawy opodatkowania podatkiem naftowym (stawka 56%) i nie dotyczy podatku dochodowego. Jeżeli wartość ulgi przekracza wysokość dochodu w danym roku, może być ona realizowana w kolejnych latach;
• możliwość odjęcia od przychodów całości wydatków na poszukiwania złoża. W sytuacji, gdy spółka nie uzyskuje dochodu, od którego może odliczyć koszty poszukiwań, przysługuje jej prawo do zwrotu 78% kosztów poszukiwań. Zwrot ma formę pieniężną i jest realizowany do końca kolejnego roku po roku objętym zeznaniem podatkowym;
• możliwość odliczenia kosztów finansowych w obu systemach podatkowych;
• norweski system podatkowy zezwala na rozliczanie strat bez ograniczeń czasowych, a dodatkowo przewiduje oprocentowanie dla strat przenoszonych na następne lata. Stopa oprocentowania takich strat jest kalkulowana jako stopa wolna od ryzyka, po uwzględnieniu podatku dochodowego.

Wyżej wymienione elementy stanowią obecnie podstawę norweskiego systemu opodatkowania działalności naftowej. Dodatkowo, w 2020 roku norweski parlament zatwierdził zmiany do prawa podatkowego, które miały na celu wsparcie branży naftowej w obliczu znacznego spadku cen węglowodorów (w latach 2019-2020) i wprowadzenie zachęt do inwestowania na Norweskim Szelfie Kontynentalnym.

Zmiany w prawie podatkowym obowiązują dla lat 2020-2021 i obejmują:

• natychmiastową amortyzację poniesionych nakładów inwestycyjnych w ramach systemu podatku naftowego (56%) –w roku dokonania nakładów;
• natychmiastowe naliczenie dodatkowej ulgi inwestycyjnej w wysokości 24% – w roku dokonania nakładów;
• przyspieszona amortyzacja i ulga inwestycyjna – za sprawą nowych zasad podatkowych, PUN dokonała natychmiastowej amortyzacji bezpośrednich nakładów inwestycyjnych w latach 2020 2021 oraz dodatkowo naliczyła ulgę inwestycyjną w wysokości 24% od tych nakładów;
• poprawa płynności i zmniejszenie zapotrzebowania na środki pieniężne – łączne transfery na rzecz PUN w latach 2020-2021 wyniosły 1,2 mld NOK w ramach zwrotu straty podatkowej.

Nowe zmiany zachęcają także do realizacji nowych projektów inwestycyjnych w Norwegii. Zgodnie z ostatnimi zmianami w przepisach, korzystne zasady dotyczące amortyzacji będą obowiązywać dla wszystkich nowych projektów, zapoczątkowanych między 2020 a 2022 rokiem. W odniesieniu do tych projektów nowe zasady będą obowiązywać aż do uruchomienia produkcji z tych projektów.

W drugiej połowie 2021 roku władze norweskie ogłosiły plany wprowadzenia dalszych zmian w systemie podatku naftowego, które mogą obowiązywać dla przyszłych okresów (po 1 stycznia 2022 roku). Zmiany mają między innymi obejmować:

• natychmiastową amortyzację poniesionych nakładów inwestycyjnych w ramach systemu podatku naftowego;
• zwiększenie stawki podatku naftowego do 71,8% przy jednoczesnym uznaniu naliczonego podatku dochodowego (22%) za koszt uzyskania przychodu w ramach podatku naftowego. Zmiana ma charakter techniczny i w jej rezultacie, marginalna stawka podatku od działalności naftowej ma pozostać na niezmienionym poziomie w wysokości 78%;
• gotówkowy zwrot straty podatkowej na rachunek bankowy firm naftowych;
• likwidację dodatkowej ulgi inwestycyjnej.

Do dnia sprawozdania zmiany te nie zostały zaakceptowane przez norweski parlament.

• natychmiastowa amortyzacja i ulga inwestycyjna obowiązuje dla wszystkich nakładów poniesionych w latach 2020-21 oraz dla całości nakładów dotyczących nowych projektów, które zostały zatwierdzone do realizacji do końca 2022 roku;
• gotówkowy zwrot straty podatkowej poniesionej w latach 2020-21 na rachunek firm naftowych.

Zwrot jest dokonywany od sierpnia 2020 roku w ramach transz płatnych co dwa miesiące.

Powyższe zmiany w sposób istotny wpłynęły na opłacalność realizowanych projektów inwestycyjnych w Norwegii oraz w sposób znaczący przyspieszyły zwrot z zainwestowanych środków. Wynika to z faktu, że PUN realizuje bardzo ambitny program inwestycyjny i dokonała w 2021 roku bezpośrednich nakładów inwestycyjnych w kwocie przekraczającej 2 mld NOK (kwota ta obejmuje bezpośrednie inwestycje z wyłączeniem przepływów dotyczących akwizycji spółki INEOS). Wpływ zmian regulacji podatkowych dotyczy następujących elementów: