Zielony zwrot PGNiG 

Misją PGNiG jest bycie zaufanym dostawcą energii dla domu i biznesu. To wskazuje na odpowiedzialność organizacji za zapewnianie bezpieczeństwa energetycznego Polski. W tym celu Grupa od lat buduje zdywersyfikowany i elastyczny portfel gazu, który pozwoli zaspokoić rosnące zapotrzebowanie obecnych i nowych odbiorców. Efektem tego zobowiązania są obecne starania o pewność i ciągłość dostaw oraz działania na rzecz zapewnienia „paliwa przejścia” dla transformacji energetycznej naszego kraju. Nie jest możliwe szybkie odejście od węgla i rozwój mocy odnawialnych bez stabilnej bazy w postaci gazu ziemnego i biometanu. Kluczowym aspektem dla PGNiG, jest rola gazu jako paliwa umożliwiającego transformację z paliw konwencjonalnych do OZE i innych nowych technologii.

Rok 2021 obok roku 2018 był szóstym najgorętszym globalnie rokiem w historii pomiarów temperatury* Uznanie tych wyników za zaledwie „odchylenie” od normy wydaje się niemożliwe. Również ostatnie osiem lat (2013-2021) było najcieplejszych od czasu rozpoczęcia gromadzenia tego rodzaju danych w połowie XIX w. Biorąc pod uwagę fakt, że globalnie średnia temperatura powietrza była w 2021 r. o 0,85 stopnia Celsjusza wyższa od poziomu sprzed epoki industrialnej (1850), świat znajduje się już bardzo blisko celu określonego w Porozumieniu Paryskim z 2015 r., zgodnie z którym państwa sygnatariusze miały dążyć do ograniczenia średniej temperatury na świecie o nie więcej niż 1,5 stopnia Celsjusza względem epoki przedprzemysłowej.

Grupa PGNiG jest świadoma występujących zmian klimatycznych, dlatego poprzez swoją działalność dąży do ograniczenia wpływu człowieka na klimat oraz zatrzymania dalszego wzrostu średniej temperatury powietrza. Działania te mają dwojaki charakter.

Z jednej strony poprzez stałe udoskonalanie procesów technologicznych, aktywność badawczo-rozwojową oraz decyzje biznesowe, PGNiG dąży do maksymalnego ograniczenia szkodliwego wpływu swojej działalności na klimat i środowisko. Podejmując wskazane działania PGNiG pragnie więc ograniczać zarówno bezpośrednie emisje CO₂ z prowadzonej działalności gospodarczej, do których dochodzi m.in. w trakcie procesów wydobywczych gazu ziemnego lub w trakcie produkcji energii elektrycznej w zakładach należących do PGNiG, jak i pośrednie emisje CO₂ powstałe podczas produkcji energii elektrycznej kupowanej przez PGNiG na potrzeby własne.

Z drugiej strony, PGNiG poprzez swoją działalność jest bezpośrednio zaangażowany w proces transformacji energetycznej Polski. Transformacja ta jest szczególnie pilnym, a jednocześnie trudnym zadaniem w Polsce, która ze względu na swoje bogate złoża opierała przez ostatnie stulecie swój sektor energetyczny praktycznie wyłącznie na węglu. W roku 2018, który stanowi rok bazowy dla Polityki Energetycznej Polski do 2040 r., udział węgla w produkcji energii elektrycznej wynosił aż 77%. Realizacja celów polegających na obniżeniu do 2030 r. tego poziomu do mniej niż 56% przy jednoczesnym obniżeniu emisji CO₂ o 30% w stosunku do 1990 r. zdaniem wskazanego dokumentu rządowego będzie wiodła w dużej mierze poprzez zwiększenie wykorzystania „paliwa przejściowego” w transformacji energetycznej, jakim jest gaz ziemny**.

Jednocześnie obecne prace nad aktualizacją założeń Polityki energetycznej Polski do 2040 r. (PEP2040) wynikające z dynamicznie zmieniającego się otoczenia rynkowego i geopolitycznego wymusiły modyfikacje powyższego podejścia***. Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego powinno być oparte o większą dywersyfikację i niezależność, tak aby ograniczyć wpływ kryzysów energetycznych na gospodarkę krajową z uwzględnieniem stopniowo zmniejszającego się negatywnego wpływu na środowisko i klimat. W obecnej sytuacji istotna staje się suwerenność energetyczna ze szczególnym uniezależnieniem się od zapotrzebowania na paliwa kopalne z Federacji Rosyjskiej i innych krajów objętych sankcjami gospodarczymi. Zmiany w PEP2040 mają między innymi wspierać:

• dalszy rozwój odnawialnych źródeł energii (OZE), w tym biogazu (w 2040 r. około połowy energii ma być z OZE);
• stałą poprawę efektywności energetycznej, w tym ograniczanie popytu na energię;
• dalszą dywersyfikację dostaw i zapewnienie alternatywnych źródeł (m.in. rozwój dostaw LNG czy rozpoczęcie funkcjonowania połączenia z Norwegią – Baltic Pipe oraz rozwój technologii opartych na wodorze, w tym jego dystrybucji);
• rozwój infrastruktury do magazynowania energii.

Międzynarodowa Agencja Energii („MAE”) wskazuje, że przyśpieszone zastępowanie węgla gazem ziemnym w ostatniej dekadzie pozwoliło w 2018 r. na uniknięcie dodatkowej emisji prawie 600 mln ton CO₂ względem poziomu z 2010 r.**** Była to zasługa przede wszystkim rewolucji gazu łupkowego w Stanach Zjednoczonych, która doprowadziła do drastycznej przemiany sektora energetycznego w Ameryce Północnej – niemniej, zdaniem MAE największy potencjał na dalsze zastępowanie węgla gazem ziemnym znajduje się właśnie w Europie*****. Tego typu działania pozwoliły w Wielkiej Brytanii na ograniczenie emisji z sektora energetycznego aż o 50% w ostatniej dekadzie******. Co szczególnie istotne, dopóki technologia magazynowania energii elektrycznej nie osiągnie dojrzałości, pozwalając na tworzenie wielkoskalowych magazynów po niskim koszcie, gaz ziemny będzie odgrywał kluczową rolę w bilansowaniu systemu energetycznego coraz mocniej opartego na zeroemisyjnych, lecz „niesterowalnych” odnawialnych źródłach energii*******. Jednakże obecnie na to podejście ma wpływ dostępność i koszty różnych surowców i źródeł energii, w tym właśnie gazu ziemnego.

Jednakże zastępowanie węgla gazem ziemnym czy energią jądrową jest niezbędne nie tylko ze względów klimatycznych, ale również z perspektywy działań mających na celu poprawę jakości powietrza w Polsce. Zdaniem autorów rządowego programu „Czyste Powietrze” z powodu chorób wywołanych zanieczyszczeniem powietrza rocznie umiera w Polsce ok. 45 000 osób, czyli ponad 7 razy więcej niż w wyniku biernego palenia********. Smog spowodowany jest przede wszystkim kumulacją pyłu zawieszonego, którego jednym z głównych źródeł jest spalanie węgla, a który praktycznie nie powstaje podczas spalania gazu ziemnego*********. Stąd, w celu przeciwdziałania temu zjawisku rząd RP dąży do odejścia od spalania węgla w gospodarstwach domowych w miastach do 2030 r., zaś na obszarach wiejskich do 2040 r.********** Stare i nieefektywne źródła węglowe będą więc zastępowane jednostkami nisko- i zeroemisyjnymi – przy jednoczesnej rozbudowie infrastruktury dystrybucyjnej, gaz ziemny będzie mógł stać się alternatywą zarówno dla pojedynczych gospodarstw domowych, jak i dla miejskich systemów ciepłowniczych pod warunkiem stabilność cen i dostaw tego surowca.

W świetle powyższego, rola gazu ziemnego jako „paliwa przejściowego” w transformacji energetycznej Polski, pozwalającego na ograniczenie szkodliwego oddziaływania na klimat oraz środowisko wydaje się nadal być istotna. PGNiG, jako największy podmiot na rynku gazu w Polsce, angażuje się w ten proces już od wielu lat, nie tylko wspomagając transformację polskiej energetyki w stronę mniej emisyjną, ale również podejmując działania mające na celu stałe zmniejszanie własnego negatywnego wpływu na ekosystem oraz zapewnienie stabilnych źródeł gazu ziemnego przy stałym poszukiwaniu i rozwijaniu alternatywnych technologii.

*NASA, 2021 Tied for 6th Warmest Year in Continued Trend, NASA Analysis Shows
**Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Polityka Energetyczna Polski do 2040 r., Warszawa 2021,  s. 35.
***Międzynarodowa Agencja Energii, The Role of Gas in Today’s Energy Transitions, Paryż 2019, s. 7.
****Ibidem, s. 10.
*****Ibidem, s. 65.
******Ibidem, s. [X]
*******Program Czyste Powietrze, O smogu
********Międzynarodowa Agencja Energii, The Role of Gas…, s. 33.
*********Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Polityka Energetyczna Polski do 2040 r., Warszawa 2021, s. 74.