Raport Zintegrowany
ESG 2021

Zmiany w otoczeniu na początku 2022

Sytuacja na rynku gazu na początku 2022 r. w wyniku agresji Rosji na Ukrainę

Dzięki zwiększeniu dostaw LNG do Europy od grudnia 2021 r. oraz relatywnie łagodnej zimie, ceny gazu na amsterdamskim rynku futures zaczęły systematycznie spadać, a w styczniu i lutym 2022 r. doszło do ich stabilizacji. Do inwazji Rosji na Ukrainę ceny utrzymywały się poniżej 80 EUR/MWh. Od 24 lutego 2022r. notowany jest ich bardzo szybki wzrost oraz wysoka zmienność. Do 7 marca 2022 r. wzrosły do 227 EUR/MWh, czyli o 284% osiągając w dniu 7 marca 2022 r. lokalny szczyt w wysokości 354 EUR/MWh.

Sankcje wobec Federacji Rosyjskiej

W odpowiedzi na inwazję Federacji Rosyjskiej na Ukrainę, społeczność międzynarodowa, w tym Stany Zjednoczone, Unia Europejska i poszczególne państwa takie jak Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej nałożyły szereg sankcji gospodarczych, finansowych oraz restrykcji dotyczących wjazdu obywateli Federacji Rosyjskiej. Sankcje nałożone zostały przedmiotowo (na określone czynności) i podmiotowo w tym m.in. wobec rosyjskich czy białoruskich banków (w tym bank centralny), instytucji finansowych, członków administracji, przedstawicieli wojska oraz biznesu

Unia Europejska nałożyła pierwszy pakiet sankcji na Federację Rosyjską w związku z podpisaniem 21 lutego 2022r. przez prezydenta Federacji Rosyjskiej dekretu o uznaniu „niezależności i suwerenności” niekontrolowanych przez rząd ukraiński obszarów obwodów donieckiego i ługańskiego oraz w związku z rozkazem rozmieszczenia rosyjskich sił zbrojnych i decyzją w dniu 24 lutego 2022 r. o inwazji wojsk rosyjskich na terytorium Ukrainy.

Początkowo sankcje objęły ograniczenia wizowe oraz zamrożenie aktywów dla członków Dumy głosujących za niepodległością separatystycznych republik, a także m.in. zakaz zawierania umów sprzedaży dotyczących długu rosyjskiego emitowanego przez Bank Centralny i Rząd Federacji Rosyjskiej. Dodatkowo sankcje objęły 27 osób fizycznych i prawnych za naruszenie integralności terytorialnej Ukrainy. Niezależnie od działań w zakresie sankcji, istotne znaczenie miało również wstrzymanie procesu certyfikacji Nord Stream 2, które związane jest z wycofaniem pozytywnej opinii ministra właściwego w zakresie energetyki dotyczącej wpływu certyfikacji tej infrastruktury na bezpieczeństwo dostaw.

Po inwazji rosyjskich wojsk na Ukrainę, tj. po 24 lutego 2022 r. Unia Europejska rozszerzyła pakiet sankcji. Ograniczenia objęły m.in. rosyjskie obligacje, papiery wartościowe i instrumenty finansowe. Wobec wybranych instytucji wprowadzono zakaz świadczenia specjalistycznych usług w zakresie komunikatów finansowych wykorzystywanych do wymiany danych finansowych (tzw. odcięcie od systemu SWIFT). Został wprowadzony zakaz jakichkolwiek transakcji związanych z zarządzaniem rezerwami oraz aktywami Bank Centralnego Federacji Rosyjskiej oraz zakaz przyjmowania depozytów od obywateli rosyjskich ponad 100 tys. EUR.

Po uznaniu przez Federację Rosyjską niepodległości separatystycznych republik, Stany Zjednoczone nałożyły na ten kraj pierwszy pakiet sankcji, który objął m.in. spółkę Nord Stream 2 AG oraz jej Dyrektora Zarządzającego Matthiasa Warniga.

Po inwazji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę, tj. po 24 lutego 2022 r. USA rozszerzyły pakiet sankcji, w ramach których nałożono ograniczenia na rosyjskie rynki finansowe. Sankcje zostały wymierzone m.in. w rosyjski bank centralny oraz rosyjskie banki komercyjne. W zakresie dotyczącym sektora energetycznego sankcje dotyczące możliwości zadłużania się zostały nałożone m.in. na Gazprom, Gazprom Neft, Gazprombank i Transneft. Wprowadzono ograniczenia w zakresie eksportu technologii, w tym technologii przerobu ropy naftowej. Objęły również osoby fizyczne – członków administracji, przedstawicieli wojska oraz biznesu. USA wprowadziły również zakaz importu surowców, w tym rosyjskiej ropy naftowej, skroplonego gazu ziemnego czy węgla.

Reakcja rynków towarowych i walutowych na atak Rosji na Ukrainę i nałożone sankcje

Surowce

Surowce, z kilkoma wyjątkami, odnotowały silny wzrost wartości od czasu inwazji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę i sankcji wdrożonych m.in. wobec podmiotów mających siedzibę w Federacji Rosyjskiej, będących pod kontrolą Federacji Rosyjskiej lub osób fizycznych związanych z wykonywaniem władzy. Zarówno Federacja Rosyjska, jak i do pewnego stopnia Ukraina są znaczącymi dostawcami surowców dla światowej gospodarki, stąd obecna sytuacja związana z konfliktem zbrojnym miała bezpośredni wpływ na nagły wzrost cen surowców i znaczące zawirowania m.in. w zakresie energii.

Ze względu na globalne znaczenie ropy naftowej jako czynnika produkcji dla gospodarki, w pierwszej kolejności podnoszone są jej ceny. Od 24 lutego do 8 marca 2022r. jej wycena wzrosła o 36% (z 95 do 129 USD/bbl).

Jak wskazano powyżej, w odpowiedzi na agresję Rosji na Ukrainę, na Rosję został nałożony szereg sankcji gospodarczych, wymierzonych głównie w banki i instytucje finansowe. Do 10 marca 2022 r. wprowadzone sankcje nie uniemożliwiły przesyłu surowców, a wykluczeniem z systemu SWIFT nie zostały objęte banki Sbierbank i Gazprombank z uwagi na ich zaangażowanie w transakcje dotyczące dostaw energii do Unii Europejskiej. W rezultacie, od początku inwazji Rosji na Ukrainę każdego dnia do Europy importowane są rosyjskie surowce o wartości setek milionów euro, a przesył ten jest wręcz wyższy niż przed wojną, z uwagi na zwiększone zapotrzebowanie zgłaszane obecnie przez odbiorców – kupujący obawiają się bowiem ograniczenia lub całkowitego odcięcia dostaw wraz z eskalacją konfliktu. W związku z niepewną sytuacją podażową w najbliższych tygodniach należy spodziewać się dalszych gwałtownych zmian cen na giełdach.

Całkowite embargo na rosyjską ropę nałożyły już Stany Zjednoczone, Wielka Brytania oraz Kanada. Część krajów Unii Europejskiej (w tym Polska) również zadeklarowała gotowość do natychmiastowego zatrzymania dostaw surowców z Rosji. Na wprowadzenie tego typu sankcji nie zgadzają się natomiast niektóre państwa UE, będące w znacznym stopniu uzależnione od rosyjskich surowców i uzasadniające swoją decyzję obawami o ryzyko poważnej recesji gospodarczej w obliczu odcięcia ich dostaw. W związku z brakiem spójnego stanowiska państw członkowskich, prawdopodobnie nie należy spodziewać się nałożenia tego typu sankcji ze strony Unii Europejskiej.

Jednocześnie rynek rosyjski jest stopniowo izolowany przez wiele podmiotów gospodarczych – działalność i wszelkie projekty w Rosji porzuciło wiele naftowych firm. O pozbyciu się rosyjskich aktywów poinformowały już m.in. BP, Shell, Equinor czy Exxon. Bank Światowy również wstrzymał wszystkie programy w Rosji i na Białorusi. W reakcji na wojnę na Ukrainie i niepewność rynku o przyszłe dostawy gazu do Europy przyspieszyło również wiele projektów związanych z dywersyfikacją dostaw i transformacją energetyczną. Kanclerz Niemiec ogłosił, że kraj ma w planach budowę dwóch terminali regazyfikacyjnych. W dniu 4 marca 2022 r. Kreditanstalt für Wiederaufbau (KfW), Gasunie i RWE podpisały Memorandum of Understanding ws. projektu terminalu LNG w Brunsbüttel. W długim terminie należy zatem oczekiwać, iż trwający obecnie konflikt przyspieszy transformację energetyczną Europy oraz proces uniezależniania się od rosyjskich surowców energetycznych. Kierunek ten został również nakreślony w opublikowanym w dniu 8 marca 2022 r. komunikacie Komisji Europejskiej „REPowerEU: Wspólne europejskie działania w kierunku bezpiecznej i zrównoważonej energii po przystępnej cenie” (COM(2022) 108).

Waluty

Z uwagi na sytuację geopolityczną inwestorzy wykazują większe zainteresowanie inwestycjami w aktywa uznawane za bezpieczne, do których można zaliczyć najsilniejsze wymienialne światowe waluty. Od rozpoczęcia wojny w Ukrainie na wartości (w stosunku do dolara) istotnie stracił rosyjski rubel (ok. 50%). Negatywny wpływ konfliktu zbrojnego widoczny jest również na wartość polskiej waluty, która umieszczana jest we wspólnym koszyku z walutami ze wschodniej Europy. Pomimo interwencji walutowych dokonywanych przez Narodowy Bank Polski, od 24 lutego 2022 r. PLN stracił 13% w stosunku do USD (na koniec 8 marca 2022 r. kurs wynosił 4,51), 8,4% do EUR (4,91) i blisko 12% do CHF (4,86).

Zmiany prawne w Polsce w związku z wysokimi cenami gazu

W dniu 10 grudnia 2021 r. oraz 29 stycznia 2022 r. weszły w życie akty prawne, które umożliwiły ochronę niektórych kategorii odbiorców końcowych przed istotnymi wzrostami cen paliwa gazowego, wywołanymi kumulacją wielu czynników rynkowych, w tym zakłóceń powodowanych przez dominującego dostawcę do UE. Ustawa z dnia 7 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy Prawo energetyczne wprowadziła możliwość skorzystania przez sprzedawców paliwa gazowego do odbiorców w gospodarstwach domowych z mechanizmu ujęcia w taryfie zatwierdzanej przez Prezesa URE tylko części kosztów zakupu paliwa gazowego, umożliwiając jednocześnie odzyskanie faktycznych kosztów w ciągu kolejnych trzech lat od zakończenia obowiązywania taryfy zatwierdzonej na podstawie tych przepisów. Z mechanizmu tego skorzystała spółka PGNiG Obrót Detaliczny sp. z o.o., której taryfa obowiązywać będzie do końca 2022 r.

Ustawa z dnia 26 stycznia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców paliw gazowych w związku z sytuacją na rynku gazu zakłada wprowadzenie następujących mechanizmów:

  • Rekompensaty w odniesieniu do gospodarstw domowych stanowią pokrycie różnicy pomiędzy faktycznymi kosztami dostawy gazu do odbiorców rozliczających się według taryfy a przychodami uzyskiwanymi na podstawie cen taryfowych, a dla pozostałych odbiorców wrażliwych różnicę pomiędzy ceną stosowaną w dniu 1 stycznia 2022 roku a ceną taryfową.
  • Rekompensaty są rozliczane przez Zarządcę Rozliczeń S.A. (analogicznie jak w przypadku rekompensat w zakresie energii elektrycznej), a środki na ich finansowanie pochodzą ze sprzedaży uprawnień do emisji dwutlenku węgla oraz Funduszu Przeciwdziałania COVID-19.
  • Do dnia 31 grudnia 2023 r. ochroną taryfową zostaną objęci odbiorcy realizujący zadania z zakresu użyteczności publicznej (szpitale, szkoły, żłobki, przedszkola, noclegownie, itp.).
  • Doprecyzowany został również zakres ochrony taryfowej dla odbiorców zapewniających paliwo gazowe (bądź produkowane z niego ciepło) odbiorcom w gospodarstwach domowych w budynkach wielorodzinnych (spółdzielnie, wspólnoty, inne podmioty zbiorowe)
  • Funkcjonuje ono równolegle do obecnych sposobów utrzymywania zapasów (samodzielne czy poprzez usługę świadczoną przez inne przedsiębiorstwa energetyczne, np. PGNiG).
  • Zawarcie umowy na świadczenie usługi biletowej z RARS będzie wiązało się z przeniesieniem na rzecz Skarbu Państwa, za wynagrodzeniem, dotychczasowych zapasów i związanych z nimi pojemności magazynowych.
  • Możliwość gwarantowania przez Skarb Państwa kredytów lub emisji obligacji w celu zagwarantowania ciągłości świadczenia usługi kompleksowej gospodarstwom domowym przez sprzedawcę z urzędu paliw gazowych (PGNiG OD) oraz dostaw gazu ziemnego do kraju przez PGNiG S.A.
  • Wydłużenie oraz pogłębienie tymczasowych rozwiązań dot. zasad wnoszenia zabezpieczeń niepieniężnych do dnia 31 marca 2023 r. (obecnie do 30 czerwca 2022 r.).
  • Rozwiązanie umożliwia udzielanie przez Skarb Państwa pożyczek sprzedawcy z urzędu paliw gazowych, o których mowa w art. 62c ust. 1 ustawy – Prawo energetyczne (tj. PGNiG OD) w celu pozyskania środków na zagwarantowanie ciągłości sprzedaży paliw do odbiorców w gospodarstwach domowych (m.in. na bilansowanie, zakup oraz rozliczenie zakupionego paliwa gazowego) oraz podmiotowi realizującemu obligo gazowe (PGNiG S.A.) w celu zagwarantowania dostaw gazu ziemnego do kraju (m.in. na zakup i rozliczanie paliw gazowych, usług przesyłania, magazynowania, dystrybucji czy magazynowania paliw gazowych).
  • Łączna wartość pożyczek nie może przekroczyć 20 mld zł.

Ocena wpływu zmian otoczenia w 2022 r. na działalność GK PGNiG

Bezprecedensowe wzrosty cen surowców obserwowane od września 2021 r. oraz poziom zatwierdzonych taryf na okres IV kwartału 2021 i 2022 r., przełożyły się na wzrost zapotrzebowania spółek z GK PGNiG na środki pieniężne wynikające ze zwiększonych poziomów zobowiązań za zakup gazu, wysokiego poziomu zapasu gazu w podziemnych magazynach gazu oraz wyższej wartości koniecznych depozytów zabezpieczających dla transakcji giełdowych i finansowych związanych z obrotem paliwem gazowym.

W grudniu 2021 r. PGNiG zawarło 3 nowe umowy kredytowe z Bankiem Gospodarstwa Krajowego, PKO Bankiem Polskim S.A. i CaixaBank S.A. Oddział w Polsce, zwiększające możliwości pozyskania finansowania krótkoterminowego na okres 9 miesięcy o łączną kwotę 2,7 miliardów złotych. Spółka zawarła kolejne umowy kredytów krótkoterminowych: w styczniu 2022 r. na 750 mln zł z bankiem Societe Generale SA Oddział w Polsce oraz w lutym 2022 r. z konsorcjum banków Bank of China Limited działającego poprzez Bank of China Limited Luxembourg Branch i Bank of China (Europe) S.A. działającego poprzez Bank of China (Europe) S.A. Oddział w Polsce na kwotę 1,2 mld zł, z Deutsche Bank Polska S.A. na kwotę 400 mln zł i Credit Agricole Bank Polska S.A. na kwotę 200 mln zł. W wyniku powyższych działań na dzień sprawozdania PGNiG SA dysponuje źródłami finansowania na łączną kwotę 15,25 mld zł.

Spółka monitoruje otoczenie cenowe oraz regulacyjne i będzie podejmować dalsze działania w kierunku zwiększenia dostępnych źródeł finansowania.

PGNiG uważnie obserwuje rozwój sytuacji i pozostaje w kontakcie z instytucjami odpowiedzialnymi za międzynarodowe przepływy finansowe. Wyniki finansowe i płynność GK PGNiG będzie uzależniona od kształtowania się cen surowców po wprowadzeniu sankcji, które zależnie od ich zakresu, mogą skutkować ograniczeniami dostaw do Europy. W przypadku wprowadzenia sankcji o charakterze wpływającym na rozliczenia za dostawy gazu, PGNiG będzie dostosowywał swoje działania do obowiązujących przepisów.

PGNiG na bieżąco monitoruje również sytuację w zakresie realizacji dostaw gazu ziemnego do polskiego systemu przesyłowego. Od początku 2022 r. dostawy gazu ziemnego z kierunku wschodniego są realizowane zgodnie z nominacjami składanymi przez PGNiG SA.

Spółka posiada zdywersyfikowany portfel gazu ziemnego oparty na własnym wydobyciu oraz kontraktach importowych. Dzięki zarezerwowanym mocom przesyłowym, PGNiG może realizować dostawy gazu ziemnego z różnych kierunków, w tym z Terminala LNG w Świnoujściu, z kierunku zachodniego oraz południowego. W zależności od potrzeb bilansowych, Spółka dokonuje rezerwacji dodatkowych mocy przesyłowych na interkonektorach oraz uzupełniających zakupów gazu.

Ponadto PGNiG posiada zapasy gazu ziemnego w podziemnych magazynach gazu, jak również utrzymuje zapasy obowiązkowe gazu ziemnego pozostające w dyspozycji Ministra właściwego do spraw energii.

Priorytetem GK PGNiG jest zapewnienie ciągłości dostaw do jej odbiorców w Polsce jak i poza nią.

Grupa Kapitałowa PGNiG prowadzi działalność na terenie Ukrainy poprzez Przedstawicielstwo PGNiG SA w Kijowie, GK Exalo Drilling S.A. (Exalo Drilling Ukraine LLC) oraz spółkę LLC „Karpatgazvydobuvannya” (działalność poszukiwawczo-wydobywcza we współpracy z ERU Management Services). Na dzień sprawozdania wartość aktywów zaangażowanych w Ukrainie nie stanowi istotnej wartości aktywów GK PGNiG. Pracownicy GK PGNiG i ich rodziny zostali ewakuowani z rejonów zagrożonych działaniami zbrojnymi. GK PGNiG aktywnie angażuje się pomoc humanitarną.

Poprzednia strona Otoczenie regulacyjne
Następna strona Inicjatywy i członkostwa

Wyniki wyszukiwania